Ander tale

My persoonlike opinie is dat blootstelling aan ander tale baie belangrik is vir kinders. Nou, mens sou seker kon sê dat hierdie opinie sterk gekleur is deur die feit dat ons ‘n tweetalige huishouding is, en ook dat die kinders reeds van voorgeboorte af omring is deur drie tale. Nogtans dink ek nie dat drie genoeg is nie.

Moenie my verkeerd verstaan nie, ek dink nie elke mens behoort te, of kan, twintig tale vlot praat nie! Net dat dit goed is vir kinders om daaraan blootgestel te word.

Volgens linguistiese navorsing, word babas normaalweg gebore met die vermoë om al die klanke in al die tale te kan maak – daai babagebrabbel is ‘n mengsel van klanke uit Chinees, Arabies, Bulgaars, Hindi, Malayalam, Swahili, Zoeloe, Hebreeus, Tagalog, Serbies en nog ‘n paar honderd ander! Omdat die mense rondom die baba egter net sekere van al daardie klanke herhaaldelik maak, leer die baba dan dat daardie die “regte” klanke is om te maak en eindig op met mama, doedoe en gogga. Mettertyd vervaag al die ander klanke en wanneer hierdie baba eendag op die ouderdom van dertig Urdu wil aanleer, moet hy/sy van voor af leer om die ander klanke te maak wat nie in sy eie taal(e) voorkom nie.

So, waarom sou dit voordelig wees om aan ander tale blootgestel te word?

Hier’s my redes:

1. Dit leer hulle verdraagsaamheid. Alle mense is nie dieselfde nie. Hulle lyk nie dieselfde nie en praat ook nie dieselfde nie. Wanneer iemand ‘n (vir hulle) vreemde taal praat, gaan hulle waarskynlik foute maak en ‘n aksent hê. ‘n Kind wat besef dat hy/sy nie al die tale in die wêreld vlot kan praat nie, sal meer begrip hê hiervoor en hopelik nie lag vir die foute nie, eerder help.
2. Dit leer hulle meer van hulle eie taal. Mens onderskei eers wat uniek is aan jou kultuur nadat jy ‘n ander gesien het. Ek het byvoorbeeld nooit besef dat my ma se aartappelslaai besonders is nie, totdat ek ander mense s’n geëet het en dit minder lekker gevind het – maar almal rondom my het gesmul. My norm vir ‘n goeie aartappelslaai is dus duidelik anders as ander s’n, vanweë hoe ek grootgeword het. Ek het dit net nooit geweet nie, totdat ek die ánder probeer het.
   Dieselfde met taal. Mens besef eers dat “g”-klanke besonders is aan Afrikaans (en verwante tale) nadat jy mense teëgekom het wat glad nie die geluid kan maak nie, omdat dit nie in hulle taal voorkom nie. Sesotho gebruik byvoorbeeld nie lidwoorde nie (‘n, die) en daarom vind Sesothosprekendes dit soms moeilik om hierdie woorde reg te gebruik. Baie tale het geen of min verkleinwoorde, waar ons in Afrikaanse enige ou woordjie kan vervorm tot verkleinwoordjie as ons willetjies, of hoe, my lesertjie? En so meer…
3. As hulle ooit ‘n ander taal sal wil of moet aanleer, sal dit makliker wees. Hulle sal verstaan dat die vreemde taal nie aanmekaarpas soos hul eie taal nie, gewoond wees daaraan om te luister vir ander klanke. Dit beteken nie hulle moet alles verstaan wat in die ander tale aangaan nie, maar net die ore oefen. Basies net minder beperk wees tot wat hulle ken en nie alle tale oordeel volgens die een wat hul ken nie.
4. Dis soms nuttig. Om byvoorbeeld te weet dat carne die Italiaanse woord vir vleis is, help wanneer mens leer van karnivore, ook in sommige restaurante. Om te weet alpha is die eerste letter van die Griekse alfabet, help om sin te maak uit “alfabet”, “Alfa en Omega”, “Alfa Centauri”, ens. Soms help dit net om ‘n fliek meer te geniet, wanneer hulle van die klanke herken as die film in ‘n ander land as Amerika of Engeland afspeel!

So, hoe doen mens dit? Begin jy om die kinders elke dag by ‘n ander persoon af te laai vir ‘n taalles? Wel, dit kan lekker wees, maar ook duur, frustrerend en tydrowend. Boonop is jy dan beperk tot vyf, ses of sewe tale. Hier’s ‘n paar dinge wat ons al gedoen, en geniet, het:

• Eerste moet natuurlik wees om mense te leer ken van ander tale, maar dis makliker gesê as gedaan. As almal op jou dorpie Afrikaans praat, sal dit nie help nie. Maar… as jy tóg iemand leer ken wat ‘n ander taal praat, vra hulle net een woord, miskien “hallo” of “hoe gaan dit?” of “dankie” en gebruik daardie een woord elke keer wat jy hulle sien. Miskien kom jul tuinier uit Malawi of die deeltydse skoonmaakster uit Zimbabwe of die bure uit Bulgarye of iemand by die kerk is getroud met ‘n Franse dame! Gebruik daardie geleenthede.
• Kleintyd het ons minstens en maal per week ‘n stukkie film gekyk in ‘n ander taal. Nie ‘n hele twee-uur-lange film nie. Sommer net ‘n 15 minute stukkie uit ‘n (aan ons) baie bekende tekenprent. Of een episode uit ‘n reeks. Dis nogal pret om te sien watter ander taalopsies daar op sommige DVDs is. Dis fassinerend om ‘n bekende tekenprent in Nederlands te kyk. Of selfs ‘n taal te kies wat ‘n ander skrif gebruik, sodat jy nie eens weet watter taal gekies is nie! Laat die kinders ook kies. Omdat ons nie in die week TV gekyk het nie, was selfs TV in ‘n onbekende taal ‘n waardeerde bederf. Na die tyd het ons elkeen een ding probeer noem wat ons opgeval het – die taal klink dalk harder, of sagter, as Afrikaans. Of meer vloeiend. Of dalk klink dit of die stemme die heeltyd kwaad is, maar dis net die taal.
• Soms was dit meer doelbewus – met groot hulp van ander internetgebruikers die hele wêreld oor, danksy YouTube. Tik in “Count to ten in Turkish” of “Arabic alphabet song” of “Colours in Italian” of “Chinese PinYin”. Dis gewoonlik iemand se tuisgemaakte video, maar daar is ook soms gratis snitte uit opvoedkundige programme. Dis groot pret. Noudat die seuns ouer is, het hulle ook soms versoeke.

Sommige dinge onthou hulle na een keer se kyk of luister, ander gaan by die een oor in en die ander uit – maar selfs daarvoor moes dit DEUR die brein gaan!

---